Türkiye’de Doğurganlık Oranı Alarm Veriyor: Asıl Sorun İkinci Çocuk Kararı
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nden Mehmet Emin Sezgin dikkat çekici bir uyarıda bulundu. Türkiye’nin doğurganlık oranındaki hızlı düşüşün esas nedeni üçüncü çocuk değil, ikinci çocuk eşiğinde yaşanan tıkanıklık.
Son veriler gerçekten düşündürüyor. TÜİK rakamlarına göre toplam doğurganlık hızı (TDH - bir kadının doğurgan dönemindeki ortalama çocuk sayısı) kritik 1.50 eşiğinin altına indi, tahminler daha da aşağıyı gösteriyor. Sezgin bunu “düşük doğurganlık tuzağı” riski olarak tanımlıyor. Bir kez bu tuzağa düşülünce çıkmak neredeyse imkânsız hale geliyor.
Düşük doğurganlık tuzağı.
Verilere bakınca makas açılmış durumda. 2021’de birinci ve ikinci çocuk arasındaki oran farkı yüzde 3,7 civarındayken bu fark şimdi yüzde 11,6’ya çıkmış. Aileler tek çocukta karar kılmış gibi görünüyor, ikinci çocuğa geçiş zayıflamış. Uzun süre ertelenen kararlar genellikle kalıcı kayba dönüşüyor galiba.
Mevcut teşvik sistemi ise ağırlığı üçüncü çocuğa veriyor. Politika yapıcılar üçüncü çocuğun daha zor olduğunu düşünerek oraya daha çok kaynak ayırıyor. Ama demografik gerçek farklı: Üçüncü çocuğa ancak iki çocuğu olan aileler aday olabilir. İkinci çocuk eşiğini aşamıyorsak üçüncüye verecek kitle bulamayız.
Sezgin’in matematiksel modeline göre ikinci çocuk eşiğindeki her birim değişim toplam doğurganlığı üçüncü çocuğa göre 2,1 kat daha fazla etkiliyor. Orada bir tıkanıklık var işte, kaynaklar yanlış yerde zorlanıyor.
Politika önerileri de net. İkinci çocuk için aylık destek en az 5 bin TL seviyesine çıkarılabilir, üçüncü çocuğunkiyse kademeli azaltılabilir. Nakit yetmez yalnız; kreş önceliği, yarı zamanlı çalışma desteği gibi hizmetler de şart. Modern ailelerin asıl ihtiyacı bu yönde.
Türkiye üçüncü çocuğun hayalini kurarken ikinci çocuktan vazgeçmemeli. Doğurganlık oranını yukarı çekmek istiyorsak öncelik ikinci eşik olmalı.
Gelişmeleri haberdata.com’u takip ve sosyal medya hesaplarını takip ederek güncel bilgilere ulaşabilirsiniz.
Sezgin’in analizine göre Türkiye düşük doğurganlık tuzağıyla karşı karşıya. Toplam doğurganlık hızı kritik eşiğin altına düştü. İkinci çocuk teşvikleri doğurganlık politikalarında öncelik kazanmalı.
Toplam Doğurganlık Hızı (TDH): Bir kadının doğurganlık döneminde ortalama kaç çocuk doğurduğunu gösteren oran. Düşük Doğurganlık Tuzağı: Doğurganlık hızının uzun süre 1,5’in altında kalmasıyla nüfusun kendini yenileyememesi ve çıkışın çok zorlaşması durumu.