Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, çağın gereksinimlerine ve artan şehirleşme dinamiklerine uygun olarak Türkiye'nin Sığınak Yönetmeliği'nde kapsamlı bir güncelleme yaparak Resmi Gazete'de yayımladı. Altı ay süren, 44 farklı kurum ve kuruluşun iş birliğiyle tamamlanan bu çalışma, sadece yeni yapıları değil, mevcut altyapıyı da acil durumlar için dönüştürmeyi hedefliyor.
Bakan Murat Kurum'un X hesabından duyurduğu üzere, temel amaç "Milletimizin huzur ve güveni için gereken her adımı atmaya devam etmek."
Yapı Türlerine Göre Sığınak Zorunluluğu Genişledi
Yeni Yönetmelik ile sığınak yapma zorunluluğu, geniş bir yelpazede yer alan tesis ve yapılara getirildi. Bu zorunluluk, bina kapasiteleri esas alınarak belirlendi:
Konutlar: Toplam bağımsız bölüm sayısı 10'dan fazla olan yeni konut projeleri.
Sosyal ve Sağlık Tesisleri:
Yatak sayısı 50'den fazla olan yurt, koğuş, otel ve diğer konaklama tesisleri.
Yatak sayısı 25'ten fazla olan engelli, yaşlı, çocuk sürekli bakımevleri ve yataklı sağlık tesisleri.
Sanayi ve İmalat Tesisleri: Emsal hesabına konu alanı 2 bin metrekareden fazla olan her türlü sanayi ve imalat yapıları.
Resmi Yapılar: Emsal hesabına dâhil alanı bin metrekare ve üzeri olan tüm resmi binalar.
Stadyumlara ve Eğitime Özel Sığınak Şartları
Önemli bir yenilik olarak, büyük insan kitlelerini barındıran spor tesisleri de kapsam dâhilinde:
Stadyum ve Spor Tesisleri: 5.000 kişi ve üzeri seyirci kapasitesine sahip yeni yapılacak açık ve kapalı spor tesislerinde sığınak zorunluluğu bulunuyor. Bu sığınakların kapasitesi, seyirci kapasitesinin en az yüzde 3'ü olarak hesaplanacak.
Eğitim Yapıları: Yönetmelik kapsamında eğitim yapılarına yönelik ekstra sığınak yapım şartları eklendi.
Tasarımda Güvenlik Vurgusu:
Yeni sığınaklarda yapısal dayanıklılık ön plana çıkarıldı. Bina içinde kalacak sığınakların tavan döşemesinin en az 20 cm, duvarlarının ise en az 30 cm kalınlığında betonarme olarak inşa edilmesi şart koşuluyor.
İletişim ve Yaşam Desteği Standartları Yükseltildi
Kamu binaları, sağlık ve eğitim yapılarındaki sığınaklar için acil durum koşullarına yönelik ilave tedbirler zorunlu hale getirildi:
Kesintisiz Enerji ve İletişim: En az 24 saat kesintisiz elektrik teminini sağlayacak kapasitede jeneratör bulundurulması şartı getirildi. İletişim prizine ek olarak uydu telefonu altyapısı ve/veya acil durum Wi-Fi noktası yapılması da zorunlu kılındı.
Mutfak ve Sağlık: 100 metrekare üzeri sığınaklarda lavabo ve elektrikli pişirme yeri içeren, en az 2,30 metrekare alanlı mutfak nişi zorunluluğu getirildi. Ayrıca, sığınak içinde yangın söndürme cihazları ve asgari sağlık ekipmanları bulunan ilkyardım dolabı bulundurulması şartı eklendi.
Ek Donanımlar: Batarya destekli led lamba, sabit telefon, radyo ve harici görüntülü iletişim ve haber alma aygıtlarının bulundurulmasıyla iletişimin sürekliliği hedefleniyor.
Şehrin Altyapısı Sığınağa Dönüşüyor
Yönetmelik, sadece yeni binaları değil, şehirlerin önemli altyapı ve yaşam alanlarını da genel sığınak vasfında düzenlemeyi hedefliyor:
Metro Tünelleri: Yeni metro hatlarının tünelleri, planlama dahilinde genel sığınak vasfında projelendirilecek. Mevcut tünellerin ise eksiklikleri giderilerek sığınak vasfında düzenlenmesi zorunlu tutuldu.
AVM Otoparkları: Alışveriş merkezleri, bölge, genel ve ticari otoparkların yer altındaki bodrum katlarındaki otopark alanlarının sığınak vasfında yapılması zorunlu hale geldi. Mevcut otoparkların ise en geç 31 Aralık 2028'e kadar sığınak kullanımına uygun hale getirilmesi gerekiyor.
Millet Bahçeleri: Yüzölçümü 15 bin metrekare ve üzerinde olan millet bahçelerinde, alanın yüzde 3'ünden az olmamak şartıyla girişleri kamuflajlı olacak şekilde yer altında genel sığınak inşa edilecek.
Herkes İçin Erişilebilirlik ve Yönetici Sorumluluğu
Tüm sığınakların yaşlı, hamile ve engelliler gibi hareket kısıtlılığı olanların kullanımına olanak sağlayacak şekilde TSE standartlarına uygun olması şartı getirildi.
Sığınakların bakımı ve acil durumlara hazır tutulmasından bina yöneticileri sorumlu olacak. Yeni yönetmelikle birlikte, sığınak ruhsatlarına dair kayıtların ilgili idarelerce tutularak Valiliğe (İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü) bildirilmesi de zorunlu hale geldi. Bu sayede AFAD'ın ülke genelinde planlama ve koordinasyonu kolaylaşacak.
Denetim Seferberliği Başlıyor
Yönetmeliğe eklenen geçici madde ile mevcutta bulunan tüm özel veya genel sığınakların ilgili idare tarafından en geç 1 yıl içerisinde denetimlerinin tamamlanması ve kullanıma hazır hale getirilmesi mecburiyeti getirildi.
Bu güncel Yönetmelik, Türkiye'nin afet ve acil durum senaryolarına karşı hazırlık seviyesini yükseltirken, şehir yaşamının temel yapılarında güvenlik ve erişilebilirlik standartlarını kökten değiştiriyor.