Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) 2025 yılı üçüncü çeyrek verileri, Türkiye ekonomisinin en büyük sorunlarından biri olan kayıt dışı istihdamın çarpıcı boyutlarını ve Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerindeki büyük mali yükü bir kez daha ortaya koydu. Dünya Gazetesi yazarı Naki Bakır'ın analizine göre, kayıt dışı çalışma oranı her dört çalışandan birine ulaşarak SGK'nın potansiyel prim gelirinde yaklaşık 1 trilyon TL'lik bir kayba işaret ediyor.
Her 4 Çalışandan Biri Sigortasız
TÜİK verilerine göre, Türkiye'deki istihdam edilenlerin önemli bir kısmı sosyal güvenlik şemsiyesinin dışında kalmaya devam ediyor.
Toplam İstihdam ve Kayıt Dışılık: 33 milyon 69 bin kişilik toplam istihdam içinde, 8 milyon 910 bin kişi kayıt dışı (sigortasız) çalışıyor. Bu rakam, toplam istihdamın yüzde 26,9'una denk geliyor.
Cinsiyet Uçurumu: Kayıt dışı çalışma oranı kadınlarda daha yüksek. Erkeklerde bu oran yüzde 23,9 iken, kadınlarda yüzde 33,1'e yükseliyor.
Sektörel Dağılımın Alarm Zilleri:
Tarım dışı sektörlerde kayıt dışılık yüzde 16,9 seviyesindeyken, tarım sektöründe bu oran rekor düzeyde artarak yüzde 83,3'e ulaşıyor.
Özellikle "ücretsiz aile işçisi" tanımındaki grupta kayıt dışılık oranı yüzde 88,1 ile zirve yapıyor.
SGK'nın Potansiyel Gelir Kaybı: Yıllık 911 Milyar TL
Kayıt dışı istihdamın SGK bütçesi üzerindeki etkisi, mevcut asgari ücret üzerinden yapılan hesaplamalarla somutlaşıyor.
Asgari Ücret ve Aylık Prim: Brüt 26.005 TL olan mevcut asgari ücret baz alındığında, bir çalışan için SGK'ya ödenmesi gereken aylık toplam prim (işçi ve işveren payları dahil) 8.516 TL olarak hesaplanıyor. Bu, çalışan başına yıllık 102.201 TL'lik bir prim gelirine karşılık geliyor.
Yıllık Toplam Kayıp: Eğer 8,9 milyon kayıt dışı çalışan asgari ücret üzerinden sisteme dahil edilebilseydi, SGK'nın yıllık ilave prim geliri 910,6 milyar TL'yi bulacaktı.
Bütçeye Etkisi: Bu teorik gelir, SGK'nın 2025 yılı için hedeflediği 3 trilyon 752 milyar liralık toplam prim gelir hedefinin yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.
Açığı Kapatacak Potansiyel
Kayıt dışı istihdamdan kaynaklanan bu potansiyel gelir, kurumun finansal sürdürülebilirliği için hayati önem taşıyor.
Bütçe Açığı: SGK'nın 2025 yılı bütçe hedeflerinde öngörülen 322,8 milyar TL'lik açık bulunuyor.
Kayıt Altına Alma Etkisi: Uzmanlar, kayıt dışı çalışanların en büyük grubunu oluşturan 3,2 milyonluk ücretli ve yevmiyelinin bile sisteme dahil edilmesinin SGK'ya yıllık 322 milyar TL kazandıracağını ve bunun öngörülen bütçe açığını tek başına kapatmaya yeteceğini vurguluyor.
Bu veriler, kayıt dışı istihdamla mücadeledeki başarının, sadece çalışanların sosyal güvencesini sağlamakla kalmayıp, aynı zamanda SGK'nın finansal yapısını güçlendirerek sistemin sürdürülebilirliğine doğrudan katkı sağlayacağını gösteriyor.